กมฺพลานุชานนาทิกถา

[338] กาสิราชาติ กาสีนํ ราชา; ปเสนทิสฺส เอกปิติกภาตา เอสฯ อฑฺฒกาสิยนฺติ เอตฺถ กาสีติ สหสฺสํ วุจฺจติ ตํ อคฺฆนโก กาสิโย ฯ อยํ ปน ปญฺจสตานิ อคฺฆติ, ตสฺมา ‘‘อฑฺฒกาสิโย’’ติ วุตฺโตฯ เตเนวาห – ‘‘อุปฑฺฒกาสีนํ ขมมาน’’นฺติฯ

[339] อุจฺจาวจานีติ สุนฺทรานิ จ อสุนฺทรานิ จฯ ภงฺคํ นาม โขมาทีหิ ปญฺจหิ สุตฺเตหิ มิสฺเสตฺวา กตํ; วากมยเมวาติปิ วทนฺติฯ

[340] เอกํเยว ภควตา จีวรํ อนุญฺญาตํ น ทฺเวติ เต กิร อิตรีตเรน จีวเรนาติ เอตสฺส ‘‘คหปติเกน วา ปํสุกูเลน วา’’ติ เอวํ อตฺถํ สลฺลกฺขิํสุฯ นาคเมสุนฺติ ยาว เต สุสานโต อาคจฺฉนฺติ, ตาว เต น อจฺฉิํสุ; ปกฺกมิํสุเยวฯ นากามา ภาคํ ทาตุนฺติ น อนิจฺฉาย ทาตุํ; ยทิ ปน อิจฺฉนฺติ, ทาตพฺโพฯ อาคเมสุนฺติ อุปจาเร อจฺฉิํสุฯ เตนาห ภควา อาห – ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว อาคเมนฺตานํ อกามา ภาคํ ทาตุ’’นฺติฯ ยทิ ปน มนุสฺสา ‘‘อิธาคตา เอว คณฺหนฺตู’’ติ เทนฺติ, สญฺญาณํ วา กตฺวา คจฺฉนฺติ ‘‘สมฺปตฺตา คณฺหนฺตู’’ติ สมฺปตฺตานํ สพฺเพสมฺปิ ปาปุณนฺติฯ สเจ ฉฑฺเฑตฺวา คตา, เยน คหิตํ, โส เอว สามีฯ สทิสา สุสานํ โอกฺกมิํสูติ สพฺเพ สมํ โอกฺกมิํสุ; เอกทิสาย วา โอกฺกมิํสูติปิ อตฺโถฯ เต กติกํ กตฺวาติ ลทฺธํ ปํสุกูลํ สพฺเพ ภาเชตฺวา คณฺหิสฺสามาติ พหิเมว กติกํ กตฺวาฯ

[342] จีวรปฏิคฺคาหกนฺติ โย คหปติเกหิ สงฺฆสฺส ทียมานํ จีวรํ คณฺหาติฯ โย น ฉนฺทาคติํ คจฺเฉยฺยาติอาทีสุ จีวรปฏิคฺคาหเกสุ ปจฺฉา อาคตานมฺปิ อตฺตโน ญาตกาทีนํ ปฐมตรํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต วา เอกจฺจสฺมิํ เปมํ ทสฺเสตฺวา คณฺหนฺโต วา โลภปกติกตาย อตฺตโน ปริณาเมนฺโต วา ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ นามฯ ปฐมตรํ อาคตสฺสาปิ โกธวเสน ปจฺฉา คณฺหนฺโต วา ทุคฺคตมนุสฺเสสุ อวมญฺญํ กตฺวา คณฺหนฺโต วา ‘‘กิํ โว ฆเร ฐปโนกาโส นตฺถิ, ตุมฺหากํ สนฺตกํ คเหตฺวา คจฺฉถา’’ติ เอวํ สงฺฆสฺส ลาภนฺตรายํ กโรนฺโต วา โทสาคติํ คจฺฉติ นามฯ โย ปน มุฏฺฐสฺสติ อสมฺปชาโน, อยํ โมหาคติํ คจฺฉติ นามฯ ปจฺฉา อาคตานมฺปิ อิสฺสรานมฺปิ ภเยน ปฐมตรํ ปฏิคฺคณฺหนฺโต วา ‘‘จีวรปฏิคฺคาหกฏฺฐานํ นาเมตํ ภาริย’’นฺติ สนฺตสนฺโต วา ภยาคติํ คจฺฉติ นามฯ ‘‘มยา อิทญฺจิทญฺจ คหิตํ, อิทญฺจิํทญฺจ น คหิต’’นฺติ เอวํ ชานนฺโต คหิตาคหิตํ ชานาติ นามฯ